De voorzieningenrechter in Den Haag legde dinsdag de bouw stil van project N05-A, het grootste project voor gaswinning in de Noordzee sinds vijftien jaar. Dat is een tegenvaller voor de Staat, die na het wegvallen van Russisch gas zit te springen om alternatieven.
Het pijnpunt vormt, net als bij het project Porthos, de zogenoemde bouwvrijstelling die het ministerie van Economische Zaken en Klimaat toepaste om de vergunning te verlenen. Deze bouwvrijstelling is vorig jaar door de Raad van State ongeldig verklaard. De Haagse rechter volgde deze week diezelfde lijn. Volgens de rechtbank schiet het onderzoek naar de gevolgen van de stikstofuitstoot voor de omgeving tekort. De voorbereidingen voor de bouw moeten daarom worden opgeschort.
Dat organisatie MOB van ‘stikstofbestrijder des Vaderlands’ Johan Vollenbroek haar pijlen vooral richt op de fossiele industrie, is geen toeval. De milieuorganisatie wil projecten als Porthos voor de opslag van CO2 liefst tegenhouden, omdat zij van mening is dat de afvang en opslag van kooldioxide het gebruik van fossiele brandstoffen in stand houdt. Hetzelfde geldt voor gaswinning op zee. Dinsdag boekte Vollenbroeks club opnieuw een flinke overwinning.
Over de auteur
Bard van de Weijer is economieredacteur van de Volkskrant en specialist op het gebied van de energietransitie. Hij richt zich op de vraagstukken waar consumenten, bedrijven en overheden voor staan.
Gevolgen
Wat zijn de gevolgen van het opschorten van de vergunningen? Loopt de leveringszekerheid van energie gevaar? En lijdt het klimaat juist schade als de bouw definitief niet doorgaat en er mogelijk alternatief aardgas moet worden geïmporteerd?
De ontwikkeling van het gasveld N05-A, ongeveer twintig kilometer uit de kust van de Waddeneilanden Schiermonnikoog, Rottumerplaat en Borkum, houdt niet direct verband met het afknijpen van de Russische gastoevoer naar Nederland. De exploratie van dit gasveld stond al langer op de rol, deels om het wegvallen van het Groninger gasveld te compenseren.
De opbrengst van N05-A (met een investering van een half miljard euro) en enkele omliggende gasvelden wordt geschat op 4,5 tot 13 miljard kubieke meter. Nederland verbruikte in 2019 bijna 43 miljard kuub aardgas.
Voor Duitsland, waar het veld ook deels ligt, geldt een ander verhaal. Het buurland verzette zich aanvankelijk tegen exploratie en stemde pas in het voorjaar van 2022 in, om zijn energie-onafhankelijkheid van Moskou te vergroten. Duitsland verbruikte in 2019 ongeveer 90 miljard kuub per jaar en was grotendeels afhankelijk van Russisch gas.
Minder CO2
Noordzeegas levert volgens sommige experts een derde tot de helft minder CO2-uitstoot op dan Russisch gas of vloeibaar aardgas LNG. Dit komt doordat het comprimeren, koelen en transporteren van gas voor transport per schip veel energie kost. Ook vervoer door pijpleidingen, zoals bij het meeste Russische gas dat naar Europa kwam, vraagt veel energie en leidt tot methaanlekkages. Methaan is een veel krachtiger broeikasgas dan CO2.
Aardgas dat min of meer lokaal wordt gewonnen met groene stroom laat de klimaatbalans gunstiger uitslaan. Het eventueel wegvallen van het Noordzeeproject N05-A zal niet tot minder gasgebruik leiden, maar tot extra LNG-import en dus een hogere klimaatdruk, stellen sommige energiespecialisten.
MOB en andere milieuorganisaties zijn het niet eens met deze redenering. MOB wil dat de fossiele industrie de steven sneller wendt richting duurzame energie. ‘Er moet minder gas gebruikt worden en meer duurzaam’, verwoordt woordvoerder Stijn van Uffelen het standpunt van MOB. ‘Elke investering in nieuwe gasinfrastructuur is een foute investering.’
Of er sprake is van vertraging of van afstel, wordt mogelijk pas later dit jaar duidelijk, als er een uitspraak is in een bodemprocedure tegen het project N05-A.
Extra stikstofruimte
Omdat het een voorlopige voorziening betreft, kan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat niet in beroep. Gasbedrijf One-Dyas, dat de winning uitvoert, zegt de vertraging te betreuren en moet nu op zoek naar extra stikstofruimte.
Pas als dat niet lukt, is het project mogelijk van de baan. Vooralsnog rekent het energiebedrijf hooguit op vertraging. ‘We zullen de komende weken de opties onderzoeken om zicht te blijven houden op ons doel om eind volgend jaar aardgas uit eigen bodem’ te halen, meldt het bedrijf, dat verder niet op de zaak wil ingaan.
Het energieconcern zegt verder een pakket maatregelen te hebben genomen om de hoeveelheid stikstof te minimaliseren tijdens de bouw en de gaswinning. Zo zal het platform onder meer groene elektriciteit betrekken van een nabijgelegen windpark op zee.